Στην αιτιολογία της γυναικείας υπογονιμότητας εμπλέκονται διάφοροι γενικοί παράγοντες (όπως η ηλικία, τα προηγούμενα βαριά νοσήματα, η ανεπαρκής θρέψη και σπανιότερα ο ψυχολογικός παράγοντας ή το συγκινησιακό stress).
Τα καθοριστικά όμως προβλήματα όταν αναφερόμαστε σε γυναικεία υπογονιμότητα περιλαμβάνουν κυρίως τον ενδοκρινικό και τον σαλπιγγικό παράγοντα και σε μικρότερο βαθμό τον τραχηλικό παράγοντα.
Οι κύστεις ωοθηκών είναι μορφώματα συνέπεια εγκόλπωσης μέσα στην ωοθηκικό ιστό.
Η υφή, το μέγεθος και η ιστολογική τους ταυτότητα ποικίλει. Χρήζουν χειρουργικής επέμβασης μόνο οιοργανικές κύστεις, κι όχι οι λειτουργικές κύστεις που εξαφανίζονται αυθόρμητα ή με φαρμακευτική αγωγή. Οι πιο συνήθεις τύποι οργανικών κύστεων είναι:
• κυσταδένωμα
• ενδομητριωσική κύστη (σοκολατοειδής κύστη)
• δερμοειδής κύστη
Κατά τη διάρκεια του προεγχειρητικού ελέγχου, γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστεί ο τύπος της κύστης και να αποκλειστεί στο ελάχιστο ο κίνδυνος για κακοήθεια.
Σημαντικοί αρωγοί στη διάγνωση είναι το γυναικολογικό υπερηχογράφημα ( από το οποίο μαθαίνουμε το μέγεθος, το περιεχόμενο (υγρό, συμπαγές), το σχήμα και το πάχος των τοιχωμάτων καθώς και την αιμάτωση της κύστης), και ο αιματολογικός δείκτης CA 125. Μερικές φορές χρειάζεται να καταφύγουμε και στη μαγνητική τομογραφία, ώστε να προσδιοριστεί καλύτερα η υφή της κύστης.
Πρέπει να γίνεται χειρουργική αφαίρεση των οργανικών κύστεων για δύο κυρίως λόγους:
• το μέγεθος της κύστης μπορεί να μεγαλώσει με το χρόνο, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη τη χειρουργική αφαίρεσή της, και τη διατήρηση όσο περισσότερου υγιή ωοθηκικού ιστού.
• Κίνδυνος συστροφής της ωοθήκης και του εξαρτήματος, λόγω της αύξησης του βάρους της ωοθήκης από την παρουσία της κύστης.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση όλης της κύστης με την κάψα της, μειώνει την πιθανότητα υποτροπής, διατηρώντας την αναπαραγωγική λειτουργία της υπόλοιπης ωοθήκης.
Η νοσηλεία μετά τη λαπαροσκοπική αφαίρεση κύστης ωοθήκης είναι μικρότερη των 24 ωρών. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία. Η ανάρρωση διαρκεί συνήθως λιγότερο από μία εβδομάδα.